Wprowadzenie ogólnokrajowego systemu kaucyjnego w Polsce to kwestia kilku miesięcy. To krok w dobrą stronę, jednak nie rozwiązuje fundamentalnego problemu nadprodukcji jednorazowego plastiku.
System kaucyjny w Polsce od 2025 r. – jak to zadziała w praktyce?
Od 1 października 2025 roku polski system zarządzania odpadami opakowaniowymi wejdzie w nową erę. Długo oczekiwana rewolucja ma drastycznie zwiększyć poziomu recyklingu i jakość naszego krajobrazu.
Systemem objęte będą trzy główne kategorie opakowań po napojach:
- Jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych (PET) o pojemności do 3 litrów.
- Puszki metalowe (aluminiowe i stalowe) o pojemności do 1 litra.
- Szklane butelki wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.
Prosty Mechanizm działania oparto na motywacji finansowej. Przy zakupie napoju w opakowaniu objętym systemem, do jego ceny doliczana będzie stała opłata kaucyjna. W momencie startu systemu to 50 groszy dla butelek PET i puszek, oraz 1 złoty dla szklanych butelek wielorazowych. Aby odzyskać pieniądze, należy zwrócić puste opakowanie do punktu zbiórki.
Obowiązek przyjmowania opakowań i zwrotu kaucji spoczywa na wszystkich sklepach o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych. W praktyce, zwroty będą realizowane głównie za pomocą specjalnych automatów, zwanych Recyklomatami (RVM). Po włożeniu opakowań do automatu, maszyna zeskanuje kody, zliczy je i wydrukuje bon. Mniejsze sklepy mogą przystąpić do systemu dobrowolnie.
Logistyka i „zamrożone” pieniądze – co system kaucyjny oznacza dla Twojego domu?
Zmiana korzystna z perspektywy makroekologicznej, niesie ze sobą konkretne, praktyczne konsekwencje dla każdego gospodarstwa domowego. Zmienia finanse i codzienną logistykę zarządzania odpadami.
Kupując zgrzewkę wody mineralnej (6 x 1,5L), do rachunku doliczą nam dodatkowe 3 złote „zamrożonej” kaucji. W skali miesiąca dla rodziny regularnie kupującej napoje, kwota urośnie do kilkudziesięciu złotych. Pieniądze można odzyskać, ale pod warunkiem sumiennego i prawidłowego zwracania opakowań. Istnieje realne ryzyko straty – pieniądze przepadają, jeśli uszkodzimy lub zniszczymy opakowanie.
System kaucyjny wymusza nowe nawyki noszenia w tę i z powrotem.
- Problem przechowywania: Konieczność zwrotu niezgniecionych opakowań oznacza, że musimy wygospodarować w mieszkaniach dodatkową przestrzeń na przechowywanie góry pustych butelek i puszek.
- Problem transportu: Musimy pamiętać o regularnym zabieraniu do sklepu worka z pustymi, zajmującymi dużo miejsca opakowaniami.
- Problem w sklepie: Należy liczyć się z potencjalnymi kolejkami do recyklomatu. Do tego dochodzi ryzyko awarii maszyn, problem z odczytem uszkodzonych kodów, a na koniec – konieczność pamiętania o wykorzystaniu kuponu kasowego.
Nowy system, choć słuszny w założeniach, nakłada na konsumentów szereg nowych obowiązków.
Czy w przypadku wody musimy wchodzić w ten cykl?
Należy podkreślić: system kaucyjny jest doskonałym narzędziem do zwiększenia poziomu recyklingu i walki z zaśmieceniem. Jest potrzebny i wartościowy, zwłaszcza w przypadku opakowań po napojach, których trudno uniknąć – soków, mleka.
Czy w przypadku najprostszego, najczęściej kupowanego i najłatwiejszego do zastąpienia napoju musimy uczestniczyć w tym skomplikowanym cyklu?
W przypadku napojów, a w szczególności wody, mamy proste, tanie i wysoce skuteczne rozwiązanie. Pozwala ominąć niższe poziomy piramidy odpadowej i działać na szczycie. Mowa o domowej filtracji.
W jaki sposób tak prosta czynność, jak używanie dzbanka czy butelki filtrującej, realizuje najważniejsze zasady filozofii „Less Waste”? Problem recyklingu plastikowych butelek po wodzie po prostu znika. Oszczędzamy czas i energię.
Technologia może nam pomóc posprzątać świat. Jednak to świadoma konsumpcja i unikanie odpadów u źródła są najwyższym poziomem inteligencji ekologicznej.
Źródła:
https://dafi.pl/blog/
https://www.gov.pl/web/klimat/system-kaucyjny